Το λεγόμενο ενεργειακό τζάκι είναι μία εστία κλειστού τύπου, υψηλής θερμικής απόδοσης και ελεγχόμενης καύσης. Αντίθετα από ένα συμβατικό, ανοιχτό τζάκι που έχει συνήθως απόδοση γύρω στο 15%, ένα ενεργειακό τζάκι έχει απόδοση που φτάνει ή και υπερβαίνει το 80%. Αυτό σημαίνει πως εκμεταλλεύεται την καύσιμη ύλη πολύ αποτελεσματικότερα από ένα συμβατικό τζάκι ανοιχτού τύπου, αποδίδοντας πολλαπλάσια θερμότητα, μειώνοντας τις εκπομπές καυσαερίων και καθιστώντας τη χρήση του πολύ πιο οικονομική. Οι δυο τρόποι με τον οποίο αποδίδει τη θερμότητα ένα ενεργειακό τζάκι είναι
1. Μέσο του αεροθάλαμου, στον οποίο συνδέεται με το βεντιλατέρ ο αέρας που ζεσταίνεται και διοχετεύεται ομοιόμορφα στο χώρο. Ο αεροθάλαμος βρίσκεται ανάμεσα από τον χώρο καύσης και το εξωτερικό τοίχωμα του τζακιού. Ο αέρας περνά ανάμεσα από τα δύο τοιχώματα του τζακιού, ζεσταίνεται, και το βεντιλατέρ τον σπρώχνει προς τα πάνω, με αποτέλεσμα να κατευθύνεται μέσω αεραγωγών σε περσίδες, από όπου διοχετεύεται στο χώρο με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε άμεση και γρήγορη θέρμανση ενιαίων χώρων.
Αυτή είναι και η διαφορά των ενεργειακών τζακιών με τα απλά παραδοσιακά τζάκια τα οποία ζεσταίνουν μόνο από την ακτινοβολία της εστίας σε ένα περιορισμένο χώρο.
Στα ενεργειακά τζάκια, η ταχύτητα του ψυχρού αέρα που διοχετεύεται στους αεροθαλάμους από το βεντιλατέρ ρυθμίζεται ηλεκτρονικά από το ροοστάτη – θερμοστάτη ο οποίος μας δείχνει την ένδειξη θερμοκρασίας εξόδου του θερμού αέρα από τις περσίδες.
Το βεντιλατέρ τοποθετείται στο κάτω μέρος της εστίας και είναι άμεσα επισκέψιμο από το χώρο καύσης. Στα ενεργειακά τζάκια οι πλάκες από μαντέμι εξασφαλίζουν υψηλή απόδοση, διάρκεια στην πάροδο του χρόνου και μπορούν να αντικαταστούν με μεγάλη ευκολία. Τα ενεργειακά τζάκια για να αποδώσουν τα μέγιστα των δυνατοτήτων τους πρέπει να λειτουργούν με κλειστή την πόρτα.
2. Ενεργειακά τζάκια νερού – καλοριφέρ είναι το δεύτερο είδος ενεργειακής εστίας μετά τα ενεργειακά τζάκια. Χρησιμοποιούν τον ίδιο τρόπο λειτουργίας με τα αερόθερμα τζάκια μόνο που αντί για εξωτερικό αέρα θερμαίνουν νερό. Το νερό που εισάγεται στο τζάκι λέβητας θερμαίνεται στα τοιχώματα του και διαχέεται στα σώματα του καλοριφέρ και στο θερμοσίφωνα με τη βοήθεια κυκλοφορητή. Μ’ αυτό τον τρόπο παρέχεται θέρμανση σε όλους τους χώρους του σπιτιού και έχουν τη δυνατότητα παραγωγής ζεστού νερού οικιακής χρήσης.
Τα τζάκια καλοριφέρ δεν διαθέτουν αεραγωγούς για διάχυση θερμού αέρα, καθώς ζητούμενο είναι όλη η ενέργεια του ξύλου να μεταφερθεί στο νερό χωρίς απώλειες. Παρόλα αυτά το τζάκι καλοριφέρ δεν διαφέρει αισθητικά από ένα αερόθερμο ενεργειακό τζάκι.